Warunki zatrudnienia i rozwiązania umowy
Podstawowe informacje, które powinna zawierać umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego to:
rodzaj przygotowania zawodowego (nauka zawodu lub przyuczenie do wykonywania określonej pracy);
czas trwania i miejsce odbywania przygotowania zawodowego;
sposób dokształcania teoretycznego;
wysokość wynagrodzenia.
Umowa o pracę rozwiązuje się:
na mocy porozumienia stron;
przez oświadczenie jednej ze stron z zachowaniem okresu wypowiedzenia (rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem);
przez oświadczenie jednej ze stron bez zachowania okresu wypowiedzenia (rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia).
Okres wypowiedzenia umowy o pracę wynosi:
dwa tygodnie, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż sześć miesięcy;
jeden miesiąc, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej sześć miesięcy;
trzy miesiące, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej trzy lata.
Rozwiązać umowę o pracę bez zachowania okresu wypowiedzenia mogą zarówno pracodawca, jak i pracownik. Kodeks pracy wskazuje przyczyny, dla których każda ze stron umowy o pracę może ją wypowiedzieć bez wypowiedzenia.
Sytuacje, w których może tego dokonać pracownik, określa art. 55 Kodeksu pracy. W przypadku pracodawcy art. 52 Kodeksu pracy.
Rozwiązanie za wypowiedzeniem umowy o pracę zawartej w celu przygotowania zawodowego dopuszczalne jest przez pracodawcę tylko w przypadku:
niewypełniania przez młodocianego obowiązków wynikających z umowy o pracę lub obowiązku dokształcania się, pomimo stosowania wobec niego środków wychowawczych;
ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy;
reorganizacji zakładu pracy uniemożliwiającej kontynuowanie przygotowania zawodowego;
stwierdzenia nieprzydatności młodocianego do pracy, w zakresie której odbywa przygotowanie zawodowe.
Kodeks Pracy Art. 195. § 1 i Art. 196
Badania lekarskie
Opinia poradni psychologiczno-pedagogicznej jest wymagana od osób niemających 15 lat z wyłączeniem osób, które ukończą 15 lat do końca roku kalendarzowego obejmującego rok zawarcia umowy.
Prawa i obowiązki ucznia
Uczeń zobowiązany jest w szczególności do:
dążenia do uzyskania jak najlepszych wyników w teoretycznej i praktycznej nauce zawodu,
przestrzegania czasu i porządku pracy ustalonych i obowiązujących u pracodawcy,
przestrzegania przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz przepisów przeciwpożarowych,
systematycznego wypełniania obowiązku dokształcania teoretycznego,
odnoszenia się z szacunkiem do przełożonego i przestrzegania zasad koleżeńskiej współpracy,
przystąpienia do egzaminu czeladniczego po zakończeniu nauki zawodu lub sprawdzającego po zakończeniu przyuczenia.
Uczeń ma prawo do:
zatrudniania i szkolenia młodocianego zgodnie z programem praktycznej nauki zawodu (przyuczenia),
zaopatrzenia młodocianego w przewidziany na danym stanowisku sprzęt ochrony osobistej, odzież ochronną i roboczą, narzędzia pracy, materiały i inne potrzebne urządzenia,
stosowania przepisów o ochronie pracy i zdrowia młodocianych pracowników,
kierowania młodocianego na badania lekarskie, zgodnie z przepisami i ponoszenia kosztów z tym związanych,
zgłaszania młodocianego, w ustalonych terminach, na naukę dokształcającą, umożliwienia mu regularnego uczęszczania na tę naukę oraz kontrolowania wykonania przez młodocianego obowiązku dokształcania teoretycznego,
pokrycia kosztu egzaminu czeladniczego przez mistrza szkolącego zdawanego przez młodocianego w pierwszym wyznaczonym terminie.
Wykaz prac wzbronionych młodocianym
Zakaz zatrudniania młodocianych przy pracach wzbronionych w myśl art. 204 §1 Kodeksu Pracy ma na celu ochronę zdrowia fizycznego i psychicznego młodocianych oraz zapewnienie, aby wykonywana przez młodocianych praca nie miała ujemnego wpływu na ich rozwój. Wykaz prac wzbronionych jest zawarty w Obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 29 sierpnia 2016 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac.
Obejmuje on prace, przy których występują czynniki szkodliwe dla zdrowia i niebezpieczne, oraz prace szczególnie uciążliwe i zagrażające prawidłowemu rozwojowi psychicznemu.
Zatrudnienie młodocianych pracowników dozwolone jest wyłącznie przy pracach objętych programem praktycznej nauki zawodu. Z uwagi na szczególną prawną ochronę pracy młodocianego ustalono listę rodzajów pracy przy, których zabronione jest zatrudnianie młodocianych.
Lista rodzajów prac wzbronionych zawarta jest w załączniku do rozporządzenia.
Ustalono jednocześnie odstępstwa i zezwala się na zatrudnienie młodocianych w wieku powyżej 16 lat przy niektórych rodzajach prac wzbronionych młodocianym, pod warunkiem, że są one niezbędne do odbycia przygotowania zawodowego młodocianych (rodzaje prac zawarte w załączniku do rozporządzenia). Zatrudnienie przy pracach wzbronionych, które mogą być wykonywane w zakresie przygotowania zawodowego nie może mieć charakteru stałego i powinno ograniczyć się do czynności podstawowych, niezbędnych do odbycia przygotowania zawodowego.
http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20160001509
Wynagrodzenie
Uczniowi, pracownikowi młodocianemu przysługuje prawo do wynagrodzenie za pracę. Wysokość miesięcznego wynagrodzenia jest zróżnicowana i w zależności od roku nauki wynosi:
I rok nauki nie mniej niż 8%
II rok nauki nie mniej niż 9%
III rok nauki nie mniej niż 10%
przyuczenie nie mniej niż 7%
przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w poprzednim kwartale (ogłasza prezes GUS).
Aktualne wynagrodzenie brutto pracowników młodocianych (uczniów) znajduje się na stronie:
https://www.irpoznan.com.pl/strona,wynagrodzenie-brutto-pracownikow-mlodocianych.html
Czas pracy młodocianego pracownika
do ukończenia 16 roku życia młodociany pracuje 6 godzin na dobę,
po ukończeniu 16 roku życia młodociany pracuje 8 godzin na dobę,
młodocianemu przysługuje przerwa w pracy trwająca nieprzerwanie 30 minut, jeśli dobowy wymiar czasu pracy jest dłuższy niż 4,5 godziny (przerwa wliczana jest do czasu pracy),
młodocianemu przysługuje prawo do co najmniej 48 godzin nieprzerwanego odpoczynku, który powinien obejmować niedzielę,
młodocianego pracownika nie wolno zatrudniać w godzinach nadliczbowych ani w porze nocnej,
przerwa w pracy młodocianego pracownika powinna trwać nieprzerwanie nie mniej niż 14 godzin.
Urlopy
Wymiar urlopu wypoczynkowego młodocianego nie jest zależny od stażu pracy i wynosi w roku kalendarzowym 26 dni roboczych niezależnie od dodatkowych dni wolnych od pracy.
w pierwszym roku nauki przysługuje 38 dni roboczych (12 dni urlopu po 6 miesiącach pracy oraz 26 dni urlopu po przepracowaniu roku)
z upływem roku pracy młodociany uzyskuje prawo do urlopu w wymiarze 26 dni
z chwilą ukończenia 18 lat, jeżeli prawo do urlopu młodociany uzyskał przed ukończeniem 18 lat, wymiar urlopu w tym roku kalendarzowym ulega zmniejszeniu do 20 dni (wykorzystanie urlopu wcześniej, przed ukończeniem 18 lat, w wymiarze 26 dni roboczych możliwe jest za zgodą pracodawcy, ponieważ to on udziela urlopu).
młodocianemu uczęszczającemu do szkoły należy udzielić urlopu w okresie ferii szkolnych
młodociany ma prawo ubiegać się o urlop bezpłatny (ale nie więcej niż 2 miesiące łącznie z urlopem wypoczynkowym, jeżeli jest uczniem szkoły)
Kodeks Pracy, Rozdział V, Art. 205. - link
Podstawy programowe kształcenia w zawodach
Podstawa programowa określa wiedzę i umiejętności, które powinien nabyć uczeń w wybranym zawodzie podczas trzyletniego okresu nauki.
Na stronie internetowej Ośrodka Rozwoju Edukacji udostępniono podstawy programowe dla wszystkich zawodów nauczanych w szkole, gdzie można zapoznać się z szczegółowym zakresem nauki:
https://www.ore.edu.pl/2019/08/podstawa-programowa-ksztalcenia-w-zawodach-2019/
Przedłużenie / skrócenie czasu trwania nauki zawodu realizowanej na podstawie umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego
W celu przedłużenia lub skrócenia czasu trwania nauki zawodu realizowanej na podstawie umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego należy złożyć następujące dokumenty:
Wniosek o przedłużenie / skrócenie czasu trwania nauki zawodu realizowanej na podstawie umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego
Trzy egzemplarze umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego,
Trzy egzemplarze aneksu do umowy z podpisami stron,
Zaświadczenie ze szkoły / zaświadczenie z ośrodka dokształcania i doskonalenia zawodowego potwierdzające uczęszczanie na kurs / inne dokumenty potwierdzające powód przedłużenia,
W przypadku skrócenia czasu trwania nauki zawodu oświadczenie pracodawcy informujące o możliwości utraty dofinansowania kosztów kształcenia,
Oryginał dowodu opłaty z podaniem imienia i nazwiska wniesionej na rachunek bankowy Izby.
W przypadku osób, które składają wniosek o przedłużenie czasu trwania nauki zawodu z powodu uczestniczenia w kursie przygotowującym do egzaminu czeladniczego, prosimy o dostarczenie zaświadczenia z ośrodka dokształcania i doskonalenia zawodowego, gdzie podaje się planowany termin zakończenia kursu.
Wnioski o przedłużenie czasu trwania nauki zawodu należy składać do Wydziału Oświaty Wielkopolskiej Izby Rzemieślniczej w Poznaniu lub do Biura Pełnomocnika Izby w regionie niezwłocznie po otrzymaniu informacji o nieuzyskaniu promocji do klasy programowo wyższej, a nie później niż miesiąc przed rozpoczęciem powtarzania roku lub nie później niż miesiąc przed zakończeniem terminu nauki zawodu. Wnioski o przedłużenie złożone po zakończeniu nauki zawodu z przyczyn formalnych nie będą przyjmowane.
Podstawa prawna:
§ 12, ust.1 i 2 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie przygotowania zawodowego młodocianych i ich wynagradzania (Tekst jednolity: Dz. U. z 2018 r., poz. 2010 z późń. zm.):
„§ 12.4) 1. Jeżeli młodociany dokształcający się w branżowej szkole I stopnia nie otrzymał promocji do klasy programowo wyższej lub nie ukończył szkoły, pracodawca, na wniosek młodocianego, albo izba rzemieślnicza, na wniosek pracodawcy będącego rzemieślnikiem i młodocianego, może przedłużyć czas trwania nauki zawodu, nie więcej jednak niż o 12 miesięcy, w celu umożliwienia dokończenia nauki w szkole, a w innych uzasadnionych przypadkach nie więcej niż o 6 miesięcy.
2. Pracodawca, na wniosek młodocianego, a jeżeli pracodawcą jest rzemieślnik – izba rzemieślnicza, na wniosek pracodawcy będącego rzemieślnikiem i młodocianego, może wyrazić zgodę na skrócenie czasu trwania nauki zawodu, nie więcej jednak niż o 12 miesięcy, jeżeli młodociany nie dokształca się w branżowej szkole I stopnia.”