W obiektywie znanych fotografików
Odbudowa Domu Rzemieślniczego w Poznaniu
w obiektywie
Romana Stefana Ulatowskiego
W archiwum Wielkopolskiej Izby Rzemieślniczej znajduje się niezmiernie interesująca kolekcja fotografii wykonanych w latach 1945 – 1949 przez Romana Stefana Ulatowskiego urodzonego 2 sierpnia 1881 roku, jednego z najznakomitszych fotografów polskich, działającego w pierwszej połowie ubiegłego stulecia.
Warto podkreślić związki Ulatowskiego z rzemiosłem: był synem murarza, a początkowo miał uczyć się zawodu fryzjera. Szybko jednak z tego zrezygnował i podjął naukę oraz pracę w zakładzie fotograficznym mieszczącym się w Poznaniu na Placu Wolności (ówczesny Plac Wilhelmowski). Z Poznania udał się w kilkuletnią podróż po Niemczech, gdzie poznawał najnowsze techniki i sprzęt fotograficzny.
Po powrocie do rodzinnego miasta otworzył własne atelier fotograficzne specjalizując się w fotografiach pejzażu oraz architektury, które przyniosły mu największą sławę.
O zaletach jego warsztatu tak pisze autor hasła Roman Stefan Ulatowski w portalu Poznańska Wiki (http://poznan.wikia.com/wiki/Roman_Stefan_Ulatowski):
„Ulatowski osiągnął wspaniały warsztat, posiadając bogatą wiedzę teoretyczną jak i praktyczną. Zawsze starał się dokładnie poznać obiekt, który miał zamiar uwiecznić na fotograficznej kliszy. Cierpliwie czekał na właściwe oświetlenie, ujęcie, czas. Ulatowski był wrogiem retuszu, kadrowanie bardziej udanych fragmentów fotografii uważał za niegodne prawdziwego fotografa. Ulatowski potrafił wspaniale uchwycić grę świateł w zdjęciach wnętrz, w baśniowy sposób uwiecznić krajobraz. Fotografie Ulatowskiego mają nie tylko niezwykłą wartość artystyczną, ale również, dzięki umiejętności uchwycenia detali rzeźby czy architektury, dokumentalną.”
Roman Stefan Ulatowski zmarł w Poznaniu 26 marca 1959 roku.
Obok wspomnianego wyżej biogramu, warto wspomnieć, że w 1964 roku ukazała się praca Henryka Kondzieli Roman Stefan Ulatowski.
Posiadane przez nas czarno-białe odbitki w formacie 17 x 12 cm wykonane są na papierze fotograficznym (niektóre typu Agfa-Brovira) o wymiarach ok. 18 x 13 cm. Wszystkie opatrzone są pieczątką: „Fot. R.S. Ulatowski – Poznań”.
Fasada Domu Rzemieślniczego od strony Al. Niepodległości (wówczas Wały Zygmunta Starego), najprawdopodobniej wiosna 1945 roku; na chodniku leży nie uprzątnięty jeszcze gruz. Na uwagę zasługuje ogrom zniszczeń: ślady po pożarze oraz ostrzale artyleryjskim. Widoczny także ślad po usuniętym już niemieckim napisie nad wejściem
Fasada Domu Rzemieślniczego od strony ul. Niezłomnych (wówczas Ratajczaka), najprawdopodobniej wiosna lub lato 1945 roku (odgruzowany chodnik, prowizoryczne rusztowanie od strony ul. Kościuszki (wówczas Wały Zygmunta Augusta). Warto zwrócić uwagę na całkowicie zniszczoną Salę Reprezentacyjną. Z lewej strony narożnik Domu Żołnierza.
Fasada Domu Rzemieślniczego od strony ul. Kościuszki (wówczas Wały Zygmunta Augusta), najprawdopodobniej lato 1945 roku. Widać, że rozpoczęły się już pierwsze prace zabezpieczające. Na uwagę zasługują zachowane niezwykłym trafem rynny zaznaczające niejako obrys zniszczonych murów.
Wewnętrzny dziedziniec Domu Rzemieślniczego; na wprost skrzydło od ul. Kościuszki, na prawo od ul. Niezłomnych, najprawdopodobniej rok 1947. Trwają prace przy odbudowie (ta część gmachu odbudowywano w następnej kolejności po skrzydle od Al. Niepodległości). Brak jeszcze zachodniego skrzydła od strony kompleksu budynków uniwersyteckich, które powstanie dopiero w latach 1950-1954 tworząc planowany pierwotnie czworobok. Na uwagę zasługują drzewa, w tym ładne trzy topole w narożniku, które niestety nie dotrwały do naszych czasów oraz nieistniejące już balkony.
Fasada Domu Rzemieślniczego od strony Al. Niepodległości, najprawdopodobniej rok 1947 lub 1948. Kończy się pierwszy etap prac: odbudowano już mury i wprawiono okna (oprócz poddasza), wciąż widoczne są ślady po ogniu na ryzalicie wejściowym, brak jeszcze tynków, które zostaną położone w ostatnim etapie odbudowy.
Widok od strony skrzyżowania Al. Niepodległości i ul. Niezłomnych, rok 1949. Trwa trzeci, ostatni etap odbudowy – skrzydła od ul. Niezłomnych. Zazdrość współczesnych kierowców może budzić ówczesna pustka na ulicach, mimo, że zdjęcie wykonano w godzinach południowych.
Widok od strony skrzyżowania Al. Niepodległości i ul. Niezłomnych, rok 1949. Gotowa już jest nowa konstrukcja dachu nad skrzydłem od ul. Niezłomnych. Po prawej stronie otoczony płotem fragment odbudowywanego Domu Żołnierza.
Widok od strony narożnika ulic Niezłomnych i Kościuszki, rok 1949. Widoczna wiecha oznaczająca zakończenie odbudowy gmachu w stanie surowym. Na uwagę zasługuje odmienna od współczesnej nawierzchnia ulic i stara, być może jeszcze gazowa, latarnia uliczna.
Oprac.Michał Krupski
